ماه اکتبر از راه رسید و مثل همیشه نوبت به معرفی برندگان بزرگترین جایزه علمی دنیا، یعنی جایزه نوبل رسید. دقایقی پیش، آکادمی سلطنتی سوئد، اسامی برندگان جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷ را اعلام کرد: راینر وایس (Rainer Weiss)، بری باریش (Barry Barish) و کیپ تورن (Kip Thorne) برای آشکارسازی امواج گرانشی. برای آگاهی از جزییات نوبل فیزیک ۲۰۱۷ با دیپ لوک همراه باشید…

دیروز اسامی برندگان جایزه فیزیولوژی یا پزشکی ۲۰۱۷ اعلام شد و به طور مشترک به جفری سی هال، مایکل راسبش و مایکل یانگ که هر سه آمریکا‌یی‌اند، تعلق گرفت. چندسالی است که حتی جوایز نوبل پزشکی هم به پژوهش‌های ملکولی اهدا می‌شود، امسال هم از این قاعده مستثنی نبود و علت اهدای نوبل پزشکی ۲۰۱۷، کشف مکانیسم‌های ملکولی برای کنترل ریتم شبانه‌روزی یا همان ساعت بدن بود.

امروز نوبت به اعلام برندگان جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷ رسید که دقایقی پیش و به رسم همیشه در یک نشست خبری توسط سه تن اعضای آکادمی اعلام شد. جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷ به راینر وایس (Rainer Weiss)، بری باریش (Barry Barish) و کیپ تورن (Kip Thorne)  برای کار بر روی آشکارساز لیگو (LIGO)  و مشاهده‌ی امواج گرانشی برای اولین بار رسید. البته بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان، سال گذشته نیز دانشمندان لیگو را جزو کاندیدهای اصلی جایزه نوبل فیزیک می‌دانستند که پیش‌بینی آنها درست از آب درنیامد، اما امسال جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷ به آنها رسید.

به‌روزرسانی: اطلاعات زیر از سایت رسمی جایزه نوبل استخراج شده است:

بالاخره امواج گرانشی به دام افتادند…

۱۴ اکتبر ۲۰۱۵، امواج گرانشی برای اولین بار مشاهده شدند. این امواج که صد سال پیش توسط آلبرت اینشتین پیش‌بینی شده بودند، حاصل برخورد دو سیاه‌چاله بودند. ۱.۳ میلیارد سال طول کشید تا این امواج به آشکارساز لیگو در آمریکا برسند. اگرچه سیگنال موردنظر زمانیکه به زمین رسید، بسیار ضعیف بود، اما اثری بشدت بزرگ بر اخترفیزیک گذاشت. امواج گرانشی، راهی کاملا جدید برای مشاهده‌ی شدید‌ترین پدیده‌های فضایی و آزمودن محدودیت‌های دانش فراهم کرد.

لیگو، یک پروژه‌ی مشترک با همکاری هزار دانشمند از بیست کشور دنیاست. راینر وایس، بری باریش و کیپ تورن که برنده‌ی جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷ شدند، پیشگامان این پروژه بودند. راینر وایس در اواسط دهه ۱۹۷۰، منابع ممکن نویز تابش زمینه کیهانی که اندازه‌گیری‌ها را مختل می‌کنند، تجزیه تحلیل کرده و همچنین آشکارسازی (تداخل‌سنجی مبتنی بر لیزر) را طراحی کرده بود که می‌توانست بر این نویز غلبه کند. هم کیپ تورن و هم راینر وایس، هر دو متقاعد شده بودند که می‌توان امواج گرانشی را آشکارسازی کرده و انقلابی در دانش پدید آورد.

آلبرت اینشتین در نظریه نسبیت عام خود پیش‌بینی کرده بود که امواج گرانشی با سرعت نور گسترش یافته و جهان را پر می‌کنند. آنها همیشه زمانیکه یک جرم، شتاب می‌یابد، ساخته می‌شوند، درست مانند زمانی که دو سیاهچاله حول یکدیگر می‌چرخند. اینشتین متقاعد شده بود که اندازه‌گیری این امواج هیچگاه ممکن نخواهد شد! دستاورد پروژه‌ی لیگو، استفاده از تداخل‌سنج‌های لیزری غول‌پیکر برای اندازه‌گیری تغییراتی هزاران بار کوچکتر از یک هسته‌ی اتمی، در زمانیکه این امواج از زمین می‌گذرند بود، بنابراین دانشمندان به دور از هر گونه تابش الکترومغناطیس یا ذرات مزاحم (مانند اشعه‌های کیهانی یا نوترینو‌ها)،‌ جهان تازه‌ای را کشف کردند. اما امواج گرانشی خودشان مصداق مستقیم اختلال فضا-زمان هستند که همین امر، دریچه‌ای رو به جهان نادیدنی باز می‌کند. کشف‌های هیجان‌انگیز در انتظار کسانی است که امواج را به دام انداخته و پیام‌ آنها را تفسیر می‌کنند!

اطلاعات بیشتر در مورد جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷

فایل PDF اطلاعات عمومی جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷

فایل PDF اطلاعات اختصاصی جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷