فضا چیست ؟ اکثر ما فکر می‌کنیم جواب این سوال را می‌دانیم و بر این باوریم که فضا به معنی جایی برای قرار دادن اجسام مختلف است، مثلا در زندگی روزمره از جملاتی نظیر «فضای کافی برای قرار دادن کتاب‌ها در قفسه وجود دارد» و یا «من فضای بزرگی برای پارک ماشین پیدا کردم» استفاده می‌کنیم که در این صورت، فضا به خودی خود وجود دارد. اما آیا فضا می‌تواند بدون اینکه حاوی ماده‌ای باشد وجود داشته باشد؟ فضا خیلی عجیب‌تر از این حرف‌هاست، معنی فضا آن چیزی نیست که ما فکر می‌کنیم. فضا نوعی مایع با خواصی عجیب است، در واقع همه‌ی ما درون شاره فضایی شناور هستیم! در اولین قسمت از نوشتار سه قسمتی « فضا چیست » با دیپ لوک همراه باشید…
اگر از دو گروه فیزیکدانان و فلاسفه بپرسید « فضا چیست » احتمالا درگیر بحثی طولانی خواهید شد؛ بحثی که شامل ترکیبی از واژه‌های عمیق اما بی‌معناست، مثلا: «ساختار فضا-زمان خود، تجلی فیزیکی مفهوم انتروپی کوانتومی است که با ماهیت جهانی مکان، درهم تنیده شده است». بعد از آن شاید بخواهید از آغاز گفتگوهای عمیق میان فلاسفه و فیزیکدانان جلوگیری کنید.
آیا فضا، گستره‌ی خالی بینهایتی است که هر جسمی را در خود جای می‌دهد؟ یا گستره‌ی خالی مابین اجسام است؟ اگر فضا این چیزها نیست بلکه یک شی فیزیکی است که می‌تواند مانند سیالی جاری شود (درست مانند یک وان پر از آب)، پس ماهیت آن شی، واقعا چیست؟ به نظر می‌رسد ماهیت فضا خود یکی از بزرگترین و عجیب‌ترین اسرار جهان است. پس برای شناخت فضا آماده شوید!
فضا چیست ؟ فضا یک شی است
مانند بسیاری از سوالات عمیق، سوال «فضا چیست؟» در اولین بار سوال ساده‌ای به نظر می‌رسد. اما اگر بینش خود را به چالش بکشید و این سوال را دوباره بررسی کنید، متوجه خواهید شد یافتن پاسخ روشنی برای این سوال، سخت است. اکثر مردم تصور میکنند فضا صرفا خالیست و وقایع در آن جای خالی اتفاق می‌افتند، مانند یک انبار بزرگ خالی یا صحنه‌ی تئاتری که رویدادهای جهان به صورت نمایشی بر روی آن اتفاق می‌افتند. در این دیدگاه، فضا به معنای واقعی کلمه فقدان ماده است. فضا خالی و آماده‌ی پر شدن با اشیا مختلف میباشد.
بر اساس این مفهوم، فضا به خودی خود وجود دارد، حتی اگر هیچ ماده‌ای برای پر کردن آن وجود نداشته باشد. به عنوان مثال، تصور کنید در جهانی که مقدار ماده‌ی موجود در آن محدود است، می‌توانید به دوردستها سفر کنید تا به نقطه‌ای برسید که دیگر ماده‌ای وجود ندارد و همه‌ی ماده‌ی جهان در پشت سر شما قرار دارد، آن وقت با فضای خالی خالصی روبرو خواهید شد و فراتر از آن نقطه، احتمالا فضا تا بینهایت گسترش می‌یابد. در این دیدگاه، فضا گستره‌ای خالیست که تا ابد ادامه می‌یابد.
فضا چیست ؟ آیا فضا از یک شی فیزیکی تشکیل شده است؟
تصویری که در بخش قبلی از فضا مطرح شد، معقول به نظر می‌رسد و با تجربه‌ی زندگی ما در جهان نیز سازگاری دارد. اما درسی که از تاریخ می‌گیریم این است که هر زمان فکر کنیم چیزی کاملا واضح است (به عنوان مثال، کره‌ی زمین مسطح است یا خوردن شیرینی‌های کوکی برای شما خوب است)، باید به آن شک کنیم و آن را به دقت بررسی کنیم. علاوه بر آن، ما باید تعاریف مختلفی از فضا را به طور ریشه‌ای در نظر بگیریم، تعاریفی که تجربه‌های ما از جهان را نیز توصیف کنند. شاید نظریه‌هایی وجود داشته باشند که به آن فکر نکرده‌ایم یا شاید نظریه‌هایی مرتبط وجود دارند که تجربه‌ی ما از جهان فقط یک نمونه‌ی عجیب باشد. گاهی اوقات سخت‌ترین بخش، تمیز دادن فرضیات درست از غلط است؛ به ویژه هنگامی که فرضیاتمان، طبیعی و سرراست به نظر می‌رسند.
در این مورد، ایده‌های معقول و منطقی دیگری وجود دارد که می‌تواند معرف فضا باشد. اگر فضا، مستقل از ماده وجود داشته باشد، چه می‌تواند باشد؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر فضا چیزی بیش از روابط میان ماده نباشد؟ در این دیدگاه، شما نمی‌توانید «فضای خالی» خالصی داشته باشید، زیرا ایده‌ی هر فضایی فراتر از آخرین ذره‌ی ماده، هیچ معنایی ندارد (دیدگاه ماخ). برای مثال، اگر ذره‌ای وجود نداشته باشد، شما نمی‌توانید فاصله‌ی بین دو ذره را اندازه‌گیری کنید. زمانی که هیچ ذره‌ای از ماده وجود ندارد تا بتواند فضا را تعریف کند، مفهوم «فضا» پایان می‌یابد. فراتر از آخرین ذره‌ی ماده چه چیزی می‌تواند باشد؟ فضا خالی نیست.
این روشی نسبتا عجیب و ضد بصیرت برای تفکر در مورد فضاست، به خصوص با توجه به اینکه ما هرگز مفهوم غیر فضا را نیز تجربه نکرده‌ایم. اما مسائل عجیب و غریب هرگز سد راه فیزیک نشده‌اند، بنابراین ذهن باز داشته باشید.
فضا چیست ؟ کدام دیدگاه درباره فضا درست است؟
کدامیک از این ایده‌ها درباره‌ی فضا درست است؟ آیا فضا به خودی خود وجود دارد، حتی اگر حاوی ماده‌ای نباشد؟ یا فقط ماده و فاصله‌ی میان آن است که مفهوم فضا را ایجاد می‌کند؟ ما نسبتا مطمئن هستیم که فضا هیچکدام از این‌ها نیست. فضا قطعا خالی نیست و قطعا روابط میان ماده نیست. این‌ها را می‌دانیم زیرا ویژگی‌هایی از فضا را دیده‌ایم که به هیچ وجه با این ایده‌ها سازگار نیستند. ما خمیدگی فضا و متلاطم شدن و گسترش آن را مشاهده کرده‌ایم. در این بخش احتمالا سوالات زیادی به ذهنتان می‌رسد. هنگام خواندن عبارات «خمیدگی فضا» و «گسترش فضا»، باید کمی گیج شده باشید. معنی این عبارات چیست؟ چه مفهومی ممکن است داشته باشند؟ اگر فضا یک ایده است، پس نمی‌تواند خم شود و یا گسترش یابد. اگر فضا ابزاری برای اندازه‌گیری مکان ماده است، چگونه می‌توانید خمیدگی یا گسترش فضا را اندازه‌گیری کنید؟ چه سوال خوبی! اکثر ما با یک تصویر ذهنی از فضا، بزرگ می‌شویم. تصویر ما از فضا به صورت یک پس‌زمینه‌ی نامرئی است که رویدادها در آن اتفاق می‌افتند. به همین دلیل ایده‌ی خمیدگی فضا برایمان خیلی گیج کننده است. شاید فضایی را تصور کنید که درست مثل صحنه‌ی تئاتری باشد که قبلا ذکر شد، صحنه‌ای که کف و همه‌ی دیواره‌های آن از تخته‌های چوبی سختی ساخته شده است. شاید تصور کنید که هیچ چیزی در جهان نمی‌تواند این صحنه را خم کند، زیرا این چارچوب مطلق بخشی از جهان نیست بلکه چیزی است که جهان را شامل میشود.
متأسفانه، درست در اینجاست که تصویر ذهنی شما اشتباه می‌کند. برای فهم نسبیت عام و فکر کردن در مورد ایده‌های مدرن فضا، باید ایده‌ی فضا به صورت صحنه‌ی مطلق (یعنی همیشگی و مستقل از اینکه ماده‌ای در آن باشد یا نباشد) را کنار بگذارید و قبول کنید که فضا یک شی فیزیکی است. باید تصور کنید که فضا دارای خواص و رفتارهایی است که به ماده‌ی موجود در جهان واکنش نشان می‌دهد. شما می‌توانید فضا را نیشگون بگیرید، آن را فشار دهید و بله حتی آن را با گشنیز پر کنید. در این نقطه، مغز شما ممکن است آژیرهای نامفهومی « # @ # $؟!؟! چیست» را به صدا درآورد. این کاملا قابل درک است. آماده‌ی همراهی ما باشید، زیرا دیوانگی واقعی هنوز در پیش است. آژیرهای نامفهوم مکرر شما، خسته کننده خواهد بود. اما ما باید این مفاهیم را با دقت بازبینی کنیم تا ایده‌های نو راجع به فضا را درک کنیم و از اسرار واقعا عجیب و غریب و البته اساسی فضا که تاکنون بدون پاسخ باقی مانده‌اند، سر در بیاوریم.
فضا چیست ؟ شما درون شاره فضایی (Space Goo) شناور هستید
اگر فضا به صورت یک شئ فیزیکی باشد، این شئ فیزیکی چیست که می‌تواند متلاطم و خمیده شود، و معنی آن چیست؟ در این دیدگاه فضا، به جای شبیه بودن به یک اتاق خالی (یک اتاق واقعا بزرگ) بیشتر شبیه قطره‌ی خیلی بزرگی از شاره‌ی غلیظی است. به طور معمول، هر چیزی می‌تواند بدون هیچ گونه مشکلی در این شاره به هر سویی حرکت کند، درست مثل ما که در یک اتاق پر از هوا بدون توجه به ذرات هوا حرکت می‌کنیم. اما در شرایط خاص، این شاره می‌تواند خم شود، راه حرکت اشیا را در آن تغییر دهد، همچنین می‌تواند متلاطم شود و شکل اجسام درونش را تغییر دهد.
این شاره (ما آن را «شاره فضایی» می‌نامیم) کاملا شبیه ماهیت فضا نیست، اما به شما کمک می‌کند تصور کنید فضایی که در حال حاضر در آن قرار دارید، لزوما ثابت و مطلق نیست. در عوض، شما درون نوعی شاره‌ی واقعی قرار دارید که می‌تواند کشیده یا متلاطم شود و یا در مسیر حرکت اشیا، انحنایی ایجاد کند که شاید قادر به حس کردن آن نباشید. شاید همین حالا، موجی از فضا از میان شما در حال عبور است یا شاید دارید در یک جهت عجیب کشیده می‌شوید و آن را حتی احساس هم نمی‌کنید! در واقع شاره فضایی همه‌ی این کارها را می‌کند و چون وجود آن را احساس نمی‌کنیم، فکر می‌کنیم فضا خالیست!
ادامه دارد…
گفتگو۱۹ دیدگاه
بسیار عالی ،خانم محمدی اگه امکانش هست بقیه قسمت هارو هم بذارید ،قول میدم با دقت تمام بخونم
با این حساب میشود رابطه بین فضا و ماده را یک رابطه دوسویه محسوب کرد که در آن ماده بر شکل فضا تاثیر می گذارد و نتیجتا مسیر حرکت مواد در فضا متاثر از این تغییر می شود. اگه درست فهمیده باشم؟؟
بله دقیقا. شما رو ارجاع میدم به نقل قول جان ویلر با همین مضمون:
Matter tells space how to curve
Space tells matter how to move
ماده می گوید فضا چگونه خمیده می شود و فضا می گوید ماده چگونه حرکت می کند.
آفرین بهتره بگیم این هندسه فضا هست که که بدوا به انرژی دیکته میکنه که به چه شکلی تبدیل به ذره بشه وهمچنین به ماده دیکته میکنه به چه شکلی باشه و حرکت کنه وبرعکس ماده فضا رو مجبور به انحنا میکنه… ولی این تعریف از فضا تقریبا ناقص و دارای اشکاله ،بریم ببینیم در قسمت دوم چی نوشته تا آخر سر جمع بندی کنیم …قوطی کبریت وتیله در سطح شیبدار هر کدام متناسب با شکلی که دارند عمل خواهند کرد،یعنی قوطی کبریت بیحرکت خواهد ماند و تیله به سمت پایین حرکت خواهد کرد واین ساده ترین شکل برای بیان این مطلبه ،ولی نقطه مهم شکل فضا در بدو خلقته، که ماده در چه حالتی از انحنای فضا شکل گرفته که شکست تقارن بین ماده وضد ماده روی داده خودتون هم میدونید که مقاله معروف ساخاروف پر از ایراده.مشکل اصلی سر این مطلبه که فیزیک دانان فضا وزمان رو فقط با معیت ماده تعریف میکنند که البته ضاهرا درسته ولی آیا قبل از بیگ بنگ فضایی وجود داشته ویا انحنایی در اون فضا به سبب اعوجاج انرژی پدید اومده بود البته منظور از فضا خلا کوانتومیه همون که تعریف شبیه مایع بودن اون کاملا صحیحه وشناور بون ماده در اون
با سلام کتاب PDF پروفسور Ervin Laszlo تحت عنوان
Integral theory of everything
Akashic field
را مطالعه کنید.
بسیار مفید است.
ارادتمند
علی هاتف
بنده خلاصه مطالعات شخصی ام را در صفحه فیسبوک خودم قرار داده ام.
میشه توضیح بدید که فضا چطور شکل اجسام رو تغییر میده.
پایدار باشید..
اگر قسمت دوم «فضا چیست؟» را مطالعه کرده باشید باید بدانید هنگامی که شاره فضایی ارتعاش پیدا می‌کند، فضا در یک جهت کِش می‌آید و در جهت دیگر عمود برآن فشرده میشود (موج گرانشی نامیده میشود) این ارتعاش به درون فضا منتقل میشود. حال اگر جسمی مانند حلقه دایره‌ای در آن مکان قرار داشته باشد، به شکل بیضی درمی‌آید. ابتدا قطر افقی آن کشیده و قطر عمود بر آن فشرده میشود و سپس قطر عمودی فشرده و قطر افقی کشیده میشود. تا زمانی که موج گرانشی از آن نقطه در حال عبور باشد حلقه دایره‌ای به نوسان ادامه می‌دهد.
با سلام
بسیار جالب بود. منتظر ادامه مطالب هستم. با تشکر
چقدر شیوا و زیبا نوشته شده واقعا قابل تحسینه!!
سلام خانم محمدی
شما چطوری فیزیکدان تئوری شدید ؟
توی ایران تحصیل کردین ؟
کاری اینجا هست که بابتش بهتون پول بدن ؟ اصلا ایران کاری در این زمینه ها انجام میده ؟
ببخشید این سوالات رو پرسیدم چون که من فقط یه دبیرستانی کنجکاوم که میخوام فیزیکدان نظری بشم .
خانم ریاحی اگر امکانش هست من باب دیدگاه فلسفی فضا و اختلاف نظرهای موجود با فیزیکدانها درمورد ماهیت فضا متن یا مقاله ای در سایت قرار دهید و اگر امکانش هست در مورد AQm مطلبی بگذارید سپاس از زحمات شما
شما فقط طرح مسئله کردید و پاسخ ندادید
و جواب سوال فضا چیست رو ندادید. فقط سعی کردید ابهامات رو طرح کنید و مشکلز رو حل نکردید
شاره فضایی را نمی‌توان فضا نامید بلکه آن شبیه سازی شده فضا از مواد موجود در فضا است که قابلیت تعریف و تحقق هندسه فضایی را در خود دارد در واقع نظریه نسبیت عام آینیشتن و خمیدگی فضا به مواد موجود در فضا حمل میشود نه فضا. با این نگاه چه نیازی است که ما اصرار داشته باشیم که آن مواد را فضا بنامیم و آن خمیدگی را به فضا نسبت دهیم؟
نظر شما در انتظار تایید است
حتی اگر فضای مطرح شده در بحث فیزیکی باشد این فضا باید در چیز دیگری شکل گرفته باشد ، برای مثال اگر فضا را مایع داخل وان فرض کنیم وان باید وجود داشته باشد. پس اینکه بگوییم فضا خود یک واحد فیزیکی است نمی تواند به عنوان یک پاسخ کاملا درست مطرح شود چرا که سوال دیگری ایجاد می شود : فضایی که واحد فیزیکی فضا در آن قرار دارد چیست؟ آیا واحد فیزیکی فضا توانسته بدون نیاز به ظرف خود را شکل دهد؟ یعنی اگر واحد فیزیکی فضا را حذف کنیم دیگر چیزی باقی نمی ماند که اجسام در آن وجود داشته باشند و اجسام به یک باره از بین می روند؟ اگر فضای واحد فیزیکی مطرح شده در بحث را حذف کنیم بر سر اجسام و مواد چه می آید؟ پس از آن جایی که اجسام نمی توانند نیست شوند در صورت حذف فضای فیزیکی فضای دیگری شکل می گیرد از این جهت می بایست فضا وابسته به ماده باشد.
فضا فقط خارج از جو زمین و در کایًنات نیست .فضا همه جا هست حتی در یک اتم ،وقتی فضای بین الکترون ونوترون ازبین برود انها به هسته سقوط میکنند و سیاه چاله را تشکیل میدهند
میشود گفت فضا هیچ است ولی همه چیز در همان هیچ است شاید بتوانیم فقط از طریق ریاضی ان را کمی درک کنیم چیزی که میشود فهمید اینکه فضا از مجموع همه کهکشانها میلیاردها میلیارد بزرگتروالبته بی انتها است ،فضا کاملا بر ماده تاثیر میگذارد در صورتی که ماده هیچ تاثیری بر فضا نمیگذارد.
فضا ماده نیست شاید مرز بین ماده و غیر ماده باشد
وحشتناک است!
” باید ” های تئوریک!
باید قبول کنیم ؟ که فضا شاره ای است که خم می شود؟!چون در غیر اینصورت تئوری زیبای نسبیت عام را درک نمی کنیم!!؟
اجازه بدهید با یک مثال همه تلاش های ” باید” ی مربوط به نفی فضا به عنوان ساختار مطلق مستقل
را به سطل زباله بفرستیم! :
شما می فرمایید فضا در اثر گرانش خمیده می شود.
جدا نمی دانم چطور می توانید اثبات کنید!
اگر منظورتان نهایتا داده های تجربی چون خمش مسیر نور اطراف اجرام سنگین و بسیار بزرگ باشد آنچنان که تا امروز مطرح شده ذرات سازنده نور را می توان دارای جرم دانست!!!
و الا شاهد مثال دیگری اگر می دانید بفرمایید تا شهودا بتوانیم درک کنیم فضا خم می شود!!!
اما نقطه حساس و وحشتناک ماجرا اینجاست که می گویید ” خم می شود! “…
اگر فضا همان شبکه نامرئی ریاضی مطلق مستقل نیست… پس آن بخش از فضا که به قول شما در حضور میدان گرانشی قوی خم شده است را به تناسب با چه چیزی سنجیدید که در نتیجه ی این سنجش خم شدگی را مطرح می کنید! ؟
برای چنین قیاس فضایی اجبارا باید یک مرجع داشته باشیم!
تا بگوییم حالت مورد نظر نسبت به حالت مرجع دارای توازی است! عمود است! انحنا دارد! تنافر دارد! منتقل شده است!
نکته ی جالب تر!
وقتی فضا کش می آید… فاصلی بین دو نقطه ی هندسی…اکنون با چه عنصر فیزیکی پر می شود؟! نکند عدم حاصل می شود!!!
چرا اگر بتوانیم این محدوده ی کش آمده را ببینیم و محاسبه کنیم پس باید در مورد ساختار موجود در آن صحبت کنیم!
نقاط به خطوط تبدیل شده اند!!!؟؟؟
این خطوط جدید دیگر خط نیستند!؟ چون اگر باشند باید در مورد اجزای دیفرانسلی آن بحث کنیم!!!
و اگر نباشند پس عدم حاصل شده؟!! همان عدمی که دیگر نخواهید توانست افت و خیز های کوانتومی را در آن مشاهده کنید!!!
چون جایی برای دیدن و اندازه گرفتن در آن محدود دیگر وجود ندارد!!!
میبینید؟! کودتا علیه ابزار و قوانین! پس اگر منظورتان از خمش فضا و شاره ای بودن فضا آن است که فرمودید…بسیار مسیر بدی در پیش گرفته اید!
#این مطلب برداشت فکری بنده بود
#اگر اشتباه متوجه شدم مطلع بفرمایید
نمیتوانم تصور کنم خمیدگی فضا یعنی چه؟!!
فضا را بیشتر یک محیط موجود دارای ابعاد و دارای یک جوهر حقیقی میدانم اما یک موجودی که بتواند بر حرکت اجرام تاثیر بگذارد قابل قبول نیست
همان دیدگاه نخست بیشتر قابل پذیرش است البته به نظر بنده
فضا همان خداوند جهان است که از اول بوده و هرگز از بین نمیرود و همه چیز به آن محتاج است . حتی زمان بیگ بنگ دور آن فصا بود و خود آن انرژی متراکم درون فضایی هر چند ناچیز که نیازمند فضا بود .فضا از هیچ ذره ای تشکیل نشده و عدم است. ما و تمام آفرینش به وجود فضا نیازمندیم .فضایی که همه چیز را درون خود دارد.
همان طور که فرمودید فضا یک مفهوم بنیادین میباشد پس لازم است برای درک بهتر آن ساختارهای بنیادین فیزیک مانند میدان‌های کوانتومی را در ک کنیم انیشتین در نطریه نسبیت عام فضای جهان هستی رانا اقلیدس ریمان در نظر گرفت سپس برای هر ساختار فیزیکی مانند ستاره یا یک قطره آب این فصا را تعریف کرد ومحاسبات مربوط را با نبوغی که داشت انجام داد ولی کاملا بجاست که بپرسیم ماهیت فضا چیست در بنیادی ترین حالت می‌توان گفت فضا به وجود می‌آید و بوجود می‌آورد برای این حالت بایستی کوچکترین اندازه را برای یک رویداد فیزیکی تعریف کنیم که حالت پایه فضا زمان است که اتفاقا بخشی از تئوری جهان القایی است که بنده در مورد آن تحقیق میکنم خوشحال میشم با بحثهای بیشتر بنده را یاری کنید