به نظر میرسد امسال، سال زنان دانشمند است، چرا که دیروز و پس از اعلام نام دونا استریکلند در میان برندگان نوبل فیزیک ۲۰۱۸، امروز نیز نام فرانسس آرنولد در بین برندگان جایزه نوبل شیمی ۲۰۱۸ به چشم میخورد و مهمتر آنکه او نیمی از جایزه را از آن خود کرده است. نوبل شیمی ۲۰۱۸ دقایقی پیش به دانشمندان آمریکایی، فرانسس ارنولد و جورج اسمیت و محقق بریتانیایی، گریگوری وینتر به خاطر مهار کردن نیروی تکامل حیات در راستای توسعهی پروتئینهایی که هر چیزی از سوختهای زیستی تا داروها را میسازند، اهدا شد. با دیپ لوک همراه باشید…
نیمی از جایزه به خانم آرنولد رسید و نیم دیگر به صورت مشترک بین اسمیت و وینتر تقسیم شد. سه پژوهشگر برندهی جایزه نوبل شیمی ۲۰۱۸ توانستند نیروی تکامل حیات را مهار کنند و از این طریق آنزیمها و پادتنهایی که منجر به داروها و سوختهای زیستی جدید شد را توسعه دهند. فرانسس آرنولد از موسسه تکنولوژی کالیفرنیا، نیمی از جایزه را برای پیشبرد نخستین تکامل جهتدار آنزیمها برد. دستاوردی که منجر به ساخت مواد شیمیایی جدیدی شد که نسبت به مواد گذشته، بسیار بیشتر دوستدار محیط زیست هستند. جورج اسمیت از دانشگاه میزوری و گریگوری وینتر از آزمایشگاه MRC در کمبریج انگلیس نیم دیگر نوبل شیمی ۲۰۱۸ را از آن خود کردند. اسمیت، راه جدیدی برای تکامل پروتئینها ارائه داد و وینتر نیز از روش جدیدی برای تکامل پادتنها با هدف تولید داروهای جدید بهره گرفت.
مهار نیروی تکامل حیات
نیروی تکامل، از طریق تنوع حیات خود را نشان میدهد. برندگان نوبل شیمی ۲۰۱۸ توانستهاند کنترل تکامل را در دست بگیرند و از آن برای اهدافی استفاده کنند که بزرگترین فواید را برای بشر داشته است. آنزیمهایی که از طریق تکامل جهتدار تولید شدند، برای ساخت همهچیز از سوختهای زیستی گرفته تا مواد دارویی استفاده میشوند. پادتنها با استفاده از روشی که نمایش فاژی (phage display) نامیده میشود میتوانند به جنگ بیماریهای ایمنی بروند و در برخی موارد، در درمان سرطانهای متاستاتیک به کار روند. از آنجایی که نخستین بذرهای حیات، حدود ۳.۷ میلیارد سال پیش سربرآوردند، حالا دیگر تقریبا هر شکافی در زمین، سرشار از گونههای مختلف حیات است. اکنون حیات در همه جای این سیاره، از چشمههای آب گرم گرفته تا اقیانوسهای عمیق و دشتهای خشک و بیآب و علف پخش شده است و تمام این گسترشش را مرهون تکاملی است که مشکلات شیمیایی را حل کرده است. ابزارهای شیمیایی زندگی، یعنی پروتئینها، بهینه شده و تغییر یافتهاند و تنوع باورنکردنی را خلق کردهاند.