کلاس کوانتوم، قسمت اول: معرفی کوانتوم-کوانتش انرژی-مدل اتمی بور

56

در قسمت های اول و دوم کلاس درس مدرسه ی کوانتوم، تاریخچه ی این نظریه را بررسی کردیم تا با سیر زمانی رویدادهای مهم این نظریه آشنا شویم. حالا وقت آن رسیده تا مفاهیم مهم این نظریه را بررسی کنیم. با دیپ لوک همراه باشید…

در سری مقالات کلاس درس مدرسه ی کوانتوم، سعی می کنیم مفاهیم، پدیده ها و آزمایش ها و پارادوکس های مهم را بررسی کنیم. لیست مقالاتی که فعلاً گذاشتن آنها در دیپ لوک قطعی شده، به صورت زیر می باشد که برای دسترسی راحت تر در تمام مقالات کلاس کوانتوم قرار خواهد گرفت. در صورتی که تمایل دارید، موضوعات دیگری هم در این مقالات پوشش داده شود، آن را کامنت کنید.

  1. مقدمه (معرفی مکانیک کوانتوم- کوانتش انرژی-مدل اتمی بور)
  2. دوگانگی موج-ذره (آزمایش یانگ – اثرفوتوالکتریک-موج مادی)
  3. تابع موج (معرفی تابع موج – برهم نهی کوانتومی
  4. تفسیرهای مختلف نظریه ی کوانتوم
  5. اصل عدم قطعیت هایزنبرگ
  6. تونل زنی کوانتومی
  7. اسپین
  8. تقارن
  9. فرمیون ها
  10. بوزون ها
  11. درهم تنیدگی کوانتومی
  12. افت و خیر خلاً (ذرات مجازی- اثر کاسمیر- تابش هاوکینگ)
  13. کامپیوترهای کوانتومی
  14. پارادوکس های کوانتومی

معرفی کوانتوم-کوانتش انرژی-مدل اتمی بور

معرفی مکانیک کوانتوم

حرکت! واژه ای که برای بسیاری از ما به یک واژه ی بسیار عادی تبدیل شده است. بشر از هزاران سال پیش، به مفهوم حرکت توجه کرده بود، اما این نیوتون بود که برای اولین بار و در سال ۱۶۸۷ حرکت را فرمول بندی کرد و در واقع قوانین حرکت را نگاشت. شاید از آن زمان بود که دانشمندان به طور عمیق تری به این مفهوم جالب، معطوف شدند. قوانین حرکت نیوتون،به طور فوق العاده ای جلوتر از عصر او بود، به طوری که هنوز بسیاری از داشمندان، نیوتون را انقلابی ترین دانشمند کل تاریخ علم می دانند. اما از آنجایی که اولین ها، همیشه کامل ترین ها نیستند، این قوانین اولیه و انقلابی نیوتون هم کامل نبودند. در سال ۱۹۰۵ نظریه ی دیگری برای حرکت و توسط نابغه ی دیگری به نام آلبرت اینشتین خلق شد که نسبیت خاص نام گرفت. این نظریه تنها برای اجسامی که با سرعت نور در حال حرکت هستند، مناسب است. اما در همان سالها نظریه ی جنجالی و البته بسیار جامع تری به نام مکانیک کوانتوم در حال شکل گیری بود که درک بشر را از واقعیت کاملاً تغییر داد. مکانیک کوانتوم، در واقع یک نظریه ی دقیق و جامع است که برای کل کائنات قابل کاربرد است، اما برای جهان ماکروسکوپی به قوانین نیوتونی کاهش می یابد و در سرعت های نزدیک به نور با نسبیت خاص ادغام شده و با عنوان مکانیک کوانتوم نسبیتی شناخته می شود. بنابراین مکانیک کوانتوم را در جهان میکروسکوپی به کار می بریم. در این جهان با بنیادی ترین ذرات هستی سروکار داریم ذراتی که، دنیای پر رمز و راز دیگری در درونشان نهفته است. شاید بتوان زیباترین توصیف این جهان را در ترجیع بند معروف هاتف اصفهانی پیدا کرد: دل هر ذره را که بشکافی، آفتابیش در میان بینی…


کوانتش انرژی

“حالا دیگر در فیزیک، چیزی برای کشف وجود ندارد. تنها چیزی که باقی مانده، اندازه گیری های دقیق و دقیق تر است. “

اگر چه جمله ی بالا برای ما قرن بیست و یکی ها، ابلهانه و خنده دار به نظر می رسد، اما درواقع مربوط به فیزیکدان اسکاتلندی مشهور، یعنی ویلیام توماس در آستانه ی قرن بیستم و اندکی قبل از ظهور مکانیک کوانتوم است. مسلماً بسیاری از همکاران توماس در این مورد با او هم عقیده بودند. نظریه های فیزیک کلاسیک، بارهای آزمایش شده بود و به نظر می رسید که واقعیت را به بهترین نحو ممکن توصیف می کنند. اما اندکی بعد، ورق برگشت و شکست های پی در پی مکانیک کلاسیکی در توجیه نتایج، آغاز شد. نخستین پدیده ای که فیزیک کلاسیک در توجیه آن، شکست خورد، تابش جسم سیاه بود.

همه ی ما میدانیم که تمام اشیای موجود در عالم، انرژی را به صورت تابش الکترومغناطیس یا همان نور، ساطع می کنند. میزان انرژی تابش شده به وسیله ی یک جسم، به عواملی مانند دما یا رنگ جسم بستگی دارد. دمای بالاتر یک جسم، باعث فرکانس بالاتر نور تابش شده (و در نتیجه انرژی بیشتر) می شود. اجسامی با دمای اتاق عمدتاً نوری در طیف مادون قرمز تابش می کنند که با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست. اما نور مرئی به وسیله ی فلزات و در طول فرآیند ذوب شدن تابش می شود، مثلاً وقتی دمای آنها به چندین هزار درجه ی سانتیگراد می رسد.

نمودار تابش جسم سیاه-معرفی کوانتوم-کوانتش انرژی-مدل اتمی بور

فیزیکدانان قرن ۱۹ سعی داشتند ارتباط ترکیب طیفی تابش شده توسط یک جسم را با دمای آن پیدا کنند. برای تحقق این هدف، آنها از یک مدل ساده شده، به نام جسم سیاه استفاده کردند. یک جسم سیاه، یک جسم فرضی است که دو شرط زیر را داشته باشد:

  1. یک جسم سیاه تمام تابش های الکترومغناطیسی که به آن می تابد را جذب می کند (در حالیکه سایر اجسام تنها بخش معینی از تمام طول موج ها را جذب کرده و نور باقی مانده را منعکس می کنند).
  2. یک جسم سیاه با محیط اطرافش در تعادل گرمایی می ماند (مثلاً با تمام اجسام اطراف که درون یک سیستم هستند، دمای یکسانی دارد).

تابش جسم سیاه-معرفی کوانتوم-کوانتش انرژی-مدل اتمی بور

شرایط بالا دانشمندان را مطمئن می کند که طیف تابش شده به وسیله ی یک جسم سیاه، تنها به وسیله ی دمای آن تعیین می شود. اما زمانیکه فیزیکدانان تلاش کردند تا ترکیب چنین طیفی را با فیزیک کلاسیک توجیه کنند، به نتایجی دست یافتند که با واقعیت سازگار نبود. طبق فیزیک کلاسیک، یک جسم سیاه، میزان نامحدودی از تابش فرکانس بالا را ساطع خواهد کرد، اما این بیان با واقعیت سازگار نبود. به بیان دیگر فیزیک کلاسیک بیان می کند که هر جسمی در کائنات باید به سرعت تمام انرژی اش را به صورت نور فرابنفش ساطع کند، چیزی که هیچگاه مشاهده نشده است. اینجا برای نخستین بار، نقص های فیزیک کلاسیک پدیدار شد و این شکست بزرگ به “فاجعه ی فرابنفش” مشهور شد.

علم، همیشه مدیون انسان های جسور و شجاعی بوده که جرات بیان ایده های تازه را داشته اند، درست مثل ماکس پلانک آلمانی، کسی که در سال ۱۹۰۰ با یک ایده ی جسورانه؛ مسئله ی تابش جسم سیاه را حل کرد. او فرض کرد اجسام، به طور پیوسته تابش الکترومغناطیس را ساطع نمی کنند، بلکه این تابش را در بسته هایی به نام “کوانتوم” انجام می دهند. اندازه یا همان انرژی یک کوانتوم با معادله ی زیر تعیین می شود:

E=h.f

که h ثابت پلانک است. بنابراین موج الکترومغناطیس را می توان به صورت بسته های بسیار کوچک انرژی (کوانتوم) در نظر گرفت که انرژی مجموع این بسته ها، انرژی کل موج را تعیین می کنند. اندازه ی یک کوانتوم برای هر فرکانس، مقدار مشخصی است. از معادله ی بالا معلوم است که تابش فرکانس بالاتر، دارای کوانتوم های بزرگتری نسبت به تابش فرکانس پایین تر است. و این قصه ی وارد شدن واژه ی “کوانتوم” به تاریخ علم و تولد نظریه ی انقلابی به همین نام بود.


مدل اتمی بور

پیدایش واژه ی اتم به معنای امروزی آن، به چندقرن پیش بازمی گردد، زمانیکه برای اولین بار دانشمندی یونانی به نام دموکریت، اتم را کوچکترین جز سازنده ی تمام مواد عالم، معرفی کرد. این واژه از نظر لغوی به معنای غیرقابل تقسیم است.  اما بعدها توسط دانشمندی انگلیسی به نام دالتون معلوم شد که اتم ها واقعاً قابل تقسیم بوده و شامل پروتون های با بار مثبت و الکترون های با بار منفی و البته نوترون های خنثی هستند. این مدل ساده و پیش پا افتاده تا اوایل قرن بیستم، تغییر زیادی نکرد و تقریباً دست نخورده باقی ماند. اما انگار قرار بود قرن بیست به یک قرن تاریخی تبدیل شود، چرا که شک و شبهه ها در مورد ساختار اتم، شدت گرفت.

در سال ۱۹۱۱، ارنست رادرفورد به لطف آزمایش مشهور خود یعنی ورقه ی طلا، مدل سیاره ای اتم را پیشنهاد داد. طبق این مدل، هر اتمی متشکل از یک هسته ی مثبت و الکترون های منفی هستند که این الکترون ها مانند سیاره هایی به دور هسته می چرخند. اما این مدل، یک نقص بزرگ داشت، اگر اتم ها از این مدل پیروی می کردند، کاملاً ناپایدار بودند، زیرا الکترون ها تمام انرژی خود را به خاطر شتاب ثابت ساطع کرده و تقریباً  فوراً به درون هسته سقوط می کردند. اما اوضاع این طور باقی نماند و در سال ۱۹۱۳ یک فیزیکدان دانمارکی به نام نیلز بور، مدل تازه ای برای اتم را بنیان نهاد. مدل بور بسیار شبیه به مدل سیاره ای است. اما بور سه قاعده را برای حفظ پایداری اتم ها درنظرگرفت:

  1. الکترون ها حول هسته و در مدارهایی دایره مانند و بدون تابش نور می چرخند.
  2. مدارها در هر فاصله ی دلخواهی از هسته قرار نگرفته اند، بلکه صرفاً در ترازهای انرژی مجازی که مضربی از ثابت کاهش یافته ی پلانک هستند، قرار دارند. (ثابت پلانک کاهش یافته، مقدار ثابت پلانک تقسیم بر مقدار ∏۲ است). بنابراین از اینجا معلوم شد که کوانتش یا مقادیر معین انرژی (یا مقادیر گسسته ی انرژی)، تنها مختص نور نبوده، بلکه می توان آن را در مورد مواد هم به کار برد (در این مورد الکترون ها).
  3. الکترون ها می توانند از یک مدار به مدار دیگر جهش کنند. زمانیکه الکترون ها از یک مدار با انرژی پایین تر به مدار با انرژی بالاتر می روند، یک کوانتوم نور را جذب می کند. این فرآیند، برانگیختگی نامیده می شود و الکترون هایی که در تراز انرژی بالاتری نسبت به تراز انرژی اولیه شان قرار بگیرند، الکترون های برانگیخته نامیده می شوند. الکترون هایی که در تراز انرژی اولیه شان قرار دارند، در واقع در حالت پایه خود هستند.

مدل اتمی بور-معرفی کوانتوم-کوانتش انرژی-مدل اتمی بور

با استفاده از مدل بور، وجود خطوط طیفی را می توان به سادگی توضیح داد. اگر یک اتم (برای مثال اتم هلیوم) را در معرض طیف کامل الکترومغناطیس قرار دهیم، بخشی از این طیف با اتم، برهمکنش کرده و بنابراین از طیف کلی جدا می شود. حالا چرا تنها بخش خاصی از طیف الکترومغناطیس با اتم برهمکنش دارند؟ زیرا همانطور که قبلاً گفتیم مدارهای چرخش الکترون، انرژی خاصی دارند، بنابراین برای جهش الکترون از یک تراز پایین تر به تراز بالاتر، انرژی نور داده شده حتما باید دقیقاً برابر تفاوت انرژی آن دو تراز باشد، در نتیجه فقط فرکانس های خاصی در طیف کامل الکترومغناطیس وجود دارند که انرژی آن ها دقیقا برابر مقدار مورد نیاز است. پس فقط همان بخش از طیف، به اصطلاح جذب می شود. طیف بدست آمده از این فرآیند، خطوط جذبی نامیده می شود. حالا موقعیتی را فرض کنید که الکترون از مداری با انرژی بالاتر به مداری با انرژی پایین تر جهش کند. در این حالت الکترون به اندازه ی اختلاف انرژی دو تراز، یک تابش با فرکانس متناسب را تولید می کند که در نتیجه ی آن، خطوط نشری ایجاد می شوند. خطوط جذبی و نشری برای هر عنصر، منحصربفرد است.

اما مدل بور هم کامل نبود و چند سال بعد انتشار با یک مدل بسیار دقیق تر مکانیکی کوانتوم جایگزین شد. مدل بور با وجود تمام نقص هایش، یک دستاورد خارق العاده داشت و آن مهاجرت از مکانیک کلاسیکی به مکانیک کوانتومی بود.

برای آگاهی از تازه ترین مقالات دیپ لوک، ایمیل خود را در فیلد زیر وارد کنید: [wysija_form id=”1″]

زاده‌ی اردیبهشت ۶۹، دانشجوی دکترای شیمی کوانتوم محاسباتی در دانشگاه شهید بهشتی، سردبیر دیپ لوک، طراح وب،گرافیک و موشن. مشتاق دیدن، فهمیدن و کشف‌ کردن رازهای شگفت‌انگیز هستی، به ویژه‌ دنیای اتم‌های سرکش.

گفتگو۵۶ دیدگاه

    • ناهید سادات ریاحی

      کتابهای زیادی وجود داره که با توجه درخواست دوستان زیادی مبنی بر معرفی کتاب، سعی میکنم در یک پست، بهترین کتاب ها رو معرفی کنم

  1. سیدمرتضی موسویان

    سلام وعرض ادب
    من ازفزیک چیزی نمیدونم برای همین که کتابایی میخام که مثل سیرمطالعاتی من از پایه به جایی که فزیک هست برسونه البته ببخش منو میدونم کارشما اینجا این نیست من دلم نمیخاست توفضای عمومی این درخواستو بکنم ولی چاره ای ندیدم.
    مثلا اصطلاحاتی تو جمله هاتون هست که کن فقط میتونم بچه گنه تصورشون کنم.البته مشکل عدم آگاهی بنده حقیره.
    ممنون که هستید.

  2. در تئوری بنگ بنگ گفته شده که یک اتم منفجر شده و هستی یعنی تمام کاینات بوجود آمد . توضیح دهید . چگونه ممکن است از یک جسم کوچک هر چند چگال کایناتی به این عظمت بوجود آید .

    • ناهید سادات ریاحی

      دوست عزیز، در نظریه بیگ بنگ، هیچ وقت گفته نشده که هستی از یک اتم به وجود اومده! چون در شرایط اولیه یا لحظه تولد هستی، شرایط به قدری بحرانی هست که ساختاری مثل اتم نمیتونه وجود داشته باشه. در نظریه بیگ بنگ، جهان از یک نقطه با چگالی و دمای بی نهایت، شروع شده. به مروز زمان، این نقطه منبسط میشه و بنابراین چگالیش کاهش پیدا میکنه و از طرفی دماش پایین میاد و در نهایت شرایط به حالتی میرسه که ساختارهای پایداری مثل اتم ها و ملکول ها می تونن شکل بگیرن و بعد هم که ادامه ایجاد مابقی هستی…

    • اون اتم یک سیاه چاله بوده . سیاه چال همه چیزو به داخل خودش جذب میکنه وقتی که زیاد جذب میکنه منفجر میشه بخاطر همین میشه گفت ممکنه همین اتفاق هم بعدا بیفته

      • وقتی اطرافشو جذب میکنه مثل سیاره و … و وقتی منفجر میشه همونا رو پس میده تو ششمی هم داریم که وقتی کربن و اکسیژن با هم مخلوط میشن کربن دی اکسید میده نه چیزی کم میشه نه چیزی اضاف

  3. خانم ریاحی عزیز
    تشکر از ارایه مطالب مفید.وجود عزیزانی مثل شما یرای ایران مایه افتخار وسربلندی است. واقعا لذت بردم که خانمی با این توانایی و استعداد مثل شما میبینم.با آرزوی موفقیتهای چشمگیر برای شما در عرصه های بین المللی.

  4. با سلام و خسته نباشید. ممنون از سایت خوبتون
    من برنامه نویس کامپیوتر هستم و واقعا علاقمند به فیزیک کوانتوم.
    چجوری میتونم سوالای تخصصی مربوط به فیزیک کوانتوم رو از شما بپرسم ؟؟

  5. سلام
    ممنون از مطالب زیباتون
    مسعود هستم، در دوران دبیرستان علاقه وافری به فیزیک پیدا کردم اما رشته دانشگاهیم وابستگی خاصی به فیزیک نداشت بنابراین کمی ازش دور شدم، بعدها هم که به دلیل مشغله کاری تقریبا فراموش شد تا همین چند روز که به طور اتفاقی دوباره به مطالعه فیزیک روی آوردم.
    یک سوالی همون مواقع که در اوج کنکاش بودم بدجور ذهنم رو قلقلک میداد:
    آیا جسمی به جرم “رادیکال ۲ گرم” وجود داره؟
    اینجا با توجه به اینکه احساس کردم شما تخصص لازم رو دارین، برای اولین بار مناسب دونستم مطرحش کنم، ممنون میشم من رو در رسیدن به جوابش راهنمایی کنین.
    لطفا از طریق ایمیل هم اطلاع بدین بهم
    خیلی ممنونم.

    • مسعود عزیز منظور خوشحالم که دیپ لوک توجهتون رو جلب کرده. اما در مورد جرمی که فرمودین، بله میتونه وجود داشته باشه، البته نمیدونم این سوال،‌دقیقا به چه خاطر ذهنتون رو قلقک میده!؟

    • سروش سحرفکر

      نمیدونم جواب رو میبیند یا نه چون چند ماه گذشته ولی جواب رو میدم
      خیر
      رادیکال دو عدد گنگه یعنی هرچقدر هم که جذر بگیری بهعدد دقیقی نمیرسی در حالی که اجسام رو حتی اگر بر مبنای الکترون در نظر بگیریم یک مضرب صحیح از جرم الکترون هستش
      حتی الکترون هم هرچقدر از جز کوچکتر ساخته شده باشه بازهم جرم واحد داره
      جرم یه واحد کوانتیده داره
      یعنی پله پله میره بالا نه با شیب
      روز خوش

    • اگر یک میله همگن با چگالی طول یک کیلوگرم در هر متر درست کنین(یک میل گرد نازک) بعد یه مثلث قایم الزاویه به طول اظلاع یک متر درست کنین(که وترش میشه رادیکال۲ متر) بعد پرگار بزرگ رو به اندازه وتر اون مثلث باز کنین سپس باهمون پرگار از ابتدای اون میله یک کمان جدا کنین طول این قسمت از میله میشه رادیکال دو متر و جرمش هم رادیکال دو کیلوگرم. جسم به جرم اعداد اصم داریم چون اعداد اصم نقطه دقیق روی محور اعداد حقیقی دارن.

  6. ممنون از جوابتون
    ببینین همونطور که میدونیم، رادیکال ۲ یک عدد گنگ هست، یعنی انتها نداره و شما تا بینهایت میتونین ادامه بدینش
    کوچکترین ذره کشف شده که کمترین جرم رو داره چی و چقدر بوده؟
    اگر جسمی به جرم رایکال ۲ گرم داشته باشیم باید تا بینهایت بتونیم ریزش کنیم، یعنی کوچکترین ذره موجود در عالم باید از مولکول وزنش کمتر باشه، از اتم کمتر باشه، از الکترون پروتون نوترون کمتر باشه، از کوارک کمتر باشه و همینطور الی آخر…
    نظرتون چیه؟

    • از نظر تئوری، جرم میتونه هر مقداری داشته باشه، حتی فوتون، دارای جرم در حال سکون صفر هست؛ اما باید ببینید در طبیعت، چه جرم‌هایی مشاهده شده، این رادیکال ۲ باید یه جایی و از یه معادله‌ای بدست بیاد و بعد ما شروع به تفسیر و توجیهش کنیم. به طور کلی من فکر میکنم منظور شما به طور کلی این بوده که حد پایینی جرم (کمترین جرمی که میتونه وجود داشته باشه) چیه؟ پاسخ قاطع و دقیقی هنوز وجود نداره، و تمام پاسخ‌ها باید از طریق آزمایش، تایید بشه، اما روی کاغذ، نظریاتی مثل نظریه ریسمان، کوارک‌ها و لپتون ها رو ذرات بنیادی نمیدونن، بلکه تمام ذرات بنیادی عالم رو متشکل از ریسمان‌های حلقه‌ای در حال ارتعاش میدونن (این در حالیه که در نظریه میدان کوانتومی، برای ذرات بنیادی، ساختار داخلی در نظر نمی‌گیرند). به طور کلی: در حال حاضر ذره‌ای با کمترین جرم، نوترینو هست. اما اینکه آیا ذره‌ای با جرم کمتر پیدا میشه یا اصلا یه حد پایینی برای جرم داریم،‌هنوز معلوم نیست، هرچند نباید یادمون بره که ما برای طول، یه حد بنیادی به نام طول پلانک داریم (ده به توان منهای ۳۵ متر) که ابعاد ذره نمیتونه از اون کوچکتر بشه. فعلا نمیدونیم، ولی شاید جرم هم کوانتیزه باشه!

      • به نظر من منظورشون از این سوال این بود که رادیکال دو که یک عدد گنگ و با تناوب بی نهایت و بدون مقدار دقیق هم هستش می تونه وجود داشته باشه؟

  7. ممنون
    دقیقا سوال بعدیم هم همین بود که اشاره فرمودین:
    آیا جسمی به طول رایکال ۲ متر داریم؟
    مثلا اگر یک مربع به طول و عرض یک متر داشته باشیم قطر حاصل رادیکال ۲ میشه یعنی نباید حداقلی در طول داشته باشیم به دلیل گنک بودن رادیکال۲ ….؟

    • خب این نکته رو دقت کنید که طول پلانکی که من اشاره کردم، یه حد بنیادی هست، یعنی کوچکترین طولی که به لحاظ عملی برای ما معناداره (که از سه ثابت بنیادی بدست میاد)، نه اینکه روی کاغذ بدست آوردن طول کوچکتر از اون،‌ غیرممکنه! بنابراین به این طریقی که شما اشاره کردید، درسته طول رادیکال دو روی کاغذ وجود داره، اما باید توجه کنیم که ۱- کوچکتر از طول پلانک،‌ برای ما معنایی نداره (حداقل با نظریاتی که تا الان داریم!) ۲- آیا چنین طول کوچکتر از پلانکی اصلا در طبیعت وجود داره؟ (یعنی یه شاهد عینی داشته باشیم که بتونیم روش بحث کنیم).

  8. پس با این اوصاف جسمی به طول رادیکال۲ نداریم چون بالاخره یک محدودیتی در حداقل طول داریم، به عبارت دیگه طول رادیکال۲ رو به دقت کوچکترین طول( در حال حاضر طول پلانک ۱.۶۱۶۲۵۲x ۱۰-۳۵) میتونیم داشته باشیم.

  9. سلام .میشه در مورد برانگیختگی الکترونها توصیح بدین .آیا انرژی نور یا همان الکترو مغناطیس باعث ایجاد نیرویی در ترازهای انرژی و انتقال اون به تراز بالاتر می شود .چون اینجا برای این انتقال ما نیاز به یک محرک بیرونی داریم که این انرژی رو برای این انتقال فراهم کنه . اما زمانی که از لایه ی بالاتر به پایین این انتقال الکترون صورت می گیره انرژی آزاد می کنه چون این انرژی در واقع ذخیره شده و به شکل یک تابش یا فرکانس خارج میشه و نشر رو ایجاد می کنه. آیا تصور من درسته استاد عزیز؟

    • بله تصور شما درسته. در واقع هر کدوم از ترازهای درون اتم،‌ دارای انرژی خاص و معینی هستند. دو تراز دلخواه دارای یک اختلاف انرژی هستند که همون اختلاف انرژیشون هست. اگه بخواین الکترون از تراز پایین‌تر (انرژی کمتر) به تراز بالاتر (انرژی بیشتر) بره، باید بهش انرژی بدید، یکی از راه های دادن این انرژی، تابش نوری هست که فرکانس اون دقیقا اختلاف انرژی دو تراز موردنظر رو تامین می‌کنه که به این فرآیند، جذب گفته می‌شه. حالا اگه این الکترونی که در تراز بالاتر هست و بخواد به تراز اصلیش برگرده، باید اون انرژی اضافی رو دوباره تابش کنه که به این فرآیند، نشر گفته میشه

      • فرض بخواهیم الکترونی را از تراز انرژی خودش جدا کنیم اما فرکانس تابش کمتر از فرکانس آستانه باشد. چون مقدار انرژی جذب شده توسط الکترون کمتر از مقدار لازم برای تغییر تراز است پس تغییر تراز صورت نمیگیرد.در این صورت این مقدار انرژی جذب شده چه میشود ؟آیا باعث تغییر سرعت و انرژی جنبشی و نهایتا بالارفتن انرژی خود الکترون میشود؟که در نتیجه تضادی بوجود می آید چون الکترون مفروض بیش از تراز ی که در آن وجود دارد انرژی دارد
        سوال دیگر اینکه میگوییم بسته های نور یا همان فوتونها انرژی دارند. آیا این انرژی مجموع انرژی جنبشی و پتانسیل است یا گرماست؟

  10. استاد ریاحی و در ادامه اگر ممکنه بفرمایید منبع تولید این انرژی الکترو مغناطیسی چیست .یعنی ما چطور باعث بر انگیختگی الکترونها میشیم .از کجا و چه طریقی این تابش رو انجام میدیم

  11. سلام میشه موضوع پلاسمای کوانتومی رو هم به موضوعات جذاب و عالی کلاس درس کوانتوم اضافه کنید؟

  12. خیلی ممنون از مطالب مفیدتون. یه سوالی که برام پیش اومده وشاید از نظر شما مهم نباشه اینه که پلانک در آن زمان چرا نور رو گسسته درنظرگرفت؟ آیا مسائلی وجود داشت که از اونها الهام گرفت و یا به خاطر نبوغ ذاتیش بود یا…؟ شما اطلاعی در این زمینه دارین؟

  13. خیلی ممنون از مطالب علمی مفیدتون. یه سوالی که برام پیش اومده وشاید از نظرشما خیلی مهم نباشه اینه که در اون زمان چرا آقای پلانک باید موج الکترومغناطیسی رو به صورت گسسته درنظربگیره. هر ایده ای الهام گرفته از یه چیزی است. می خوام بدونم آیا شواهدی وجود داشت که پلانک از اون الهام گرفت یا فقط نبوغ خودش بود و یا…؟

    • قطعا مهمترین دلیل پلانک برای وارد کردن کوانتش به فیزیک، شواهد تجربی بود که با هیچ کدوم از فرمولای کلاسیکی جور در نمیومدن. بنابراین پلانک با استفاده از ایده کوانتش نوسانگرها و قطعا به کمک نبوغی که داشت، تونست فرمولی سازگار با تابش جسم سیاه رو استخراج کنه

  14. سلام و خسته نباشید خدمت شما
    لطفا بفرمایید با توجه به اینکه تقریبا اطلاعاتم درباره فیزیک هیچ هست آیا مطالعه مطالب مربوط به کلاس درس کوانتوم را میتونم متوجه بشم یا اینکه مطالب پایه ای تری را برای فهم مطالب لازم دارم.
    صرفا بسیار علاقه مند به یادگیری مطالبی در رابطه با فیزیک کوانتوم هستم.
    سپاس بیکران از راهنمایی شما

    • دوست خوبم ما در مجموعه مقالات کلاس درس کوانتومی، سعی کردیم مطالب رو به ساده‌ترین زبان ممکن بیان کنیم، اما خواننده باید قطعا کمی اطلاعات فیزیکی داشته باشه، بنابراین بهتره قبل از مطالعه این مقالات، یه کتاب ساده فیزیک رو هم مطالعه بفرمایید

  15. با سلام درصورتی که مطالبی در مورد تاریخچه کشف جفت ذره ها خاصیتشون و تحلیل رفتارشون دارین تو سایت بزارین. شگفت انگیزترین پدیده ای هست که تا الان شناختم و میخام بیشتر در موردش بدونم

  16. سلام.من سعید زاویه دانشیار علوم هنری در دانشگاه هنر هستم.همیشه علاقمند به تحولات علم بوده ام.اما چون درک مطالب و اصطلاحات حوزه تخصصی فیزیک کوانتوم برایم بسیار سخت بود.هرگز نمی توانستم به سپهر مفاهیم این حوزه نزدیک بشوم، چه رسد به درک ان مفاهیم.امروز در پی فهمیدن مفهوم تنیدگی با سایت شما اشنا شدم و وقتی سطوری از ان را خواندم حس کردم که سادگی طبیعی ی مورد نظر ویلیام اوکام را داراست و گویی چیز هایی را حداقل گمان میکنم که می توانم بخوانم که روشنگرانه هستند.اولا خواستم از زحمت و همت شما تشکر کنم و دوم انکه بعنوان یک شاگرد گیج که با مبانی پایه هم نااشناست راهنمایی شوم.تبعا سپاسگذار شما خواهم بود.ارادتمند شما زاویه

    • سلام. سپاسگزارم از اظهار لطفتون به دیپ لوک. باعث خوشحالی ماست که دوستانی از رشته‌های دیگر رو هم بتونیم از راه درست و علمی، به دنیای کوانتوم علاقمند کنیم. و هدف از انتشار پست‌های کلاس درس، در کنار پست‌های تخصصی نیز، جذب دوستان تازه‌کار و جوان دنیای کوانتوم و همچنین دوستان متخصص در رشته‌های دیگر به این فضا بوده. بنابراین برای آشنایی اولیه و علمی با مفاهیم کوانتومی، ابتدا مطالعه‌ی سری مقالات کلاس درس رو توصیه می‌کنم.

  17. سلام
    اگر امکانش هست در مورد کاربرد مکانیک کوانتومی در زیست شناسی کم مطلب بزارید
    ممنونننننننن

  18. فردين ميرزاطلوعي

    سلام. من البته جراحم و فیزیک زیاد نمیدونم . ولی چرا ما مجبوریم برأی تکینگی زمان قائل شیم. چرا زمان و فضا در یک زمان خاص بوجود اومدن؟آیا أین ذهن ماست که داره صورت مسله رو اشتباه طرح میکنه یا دلیل ریاضی برأی أین ١۴/٧ میلیارد سال وجود داره/ ممنون

  19. سلام، ارنست رادرفورد مدل هسته ای پیشنهاد دادبه نظرم یه اشتباه لپی در متن داشتین و بجاش نوشتین مدل سیاره ای رو با آزمایش ورق طلا پیشنهاد داد. (مدل اتمی بور ، پاراگراف دوم ، خط اول)
    تشکر فراوان بخاطر سایت گلتون!

  20. سیما فریدونی

    سلام . من مهندس شیمی هستم ولی بعد از سالها به فیزیک کوانتوم و ذرات بنیادین علاقه پیدا کردم. لطفا اگر برایتان مقدور است به من کتابهای مفید در این زمینه را معرفی کنید . با تشکر از زحمات شما

  21. سلام علیکم خانم ریاحی خسته نباشید من دانش اموز هستم اما به فیزیک کوانتم علاقه پیدا کردم اگر میشه من رو یکم راهنمایی کنید مطالب شما اسانه اما من از بعضی شون سردر نمیارم اگه میشه چند کتاب رو معرفی کنید که من هم بتونم استفاده کنم.
    باتشکر

  22. سلام خانم ریاحی. بسیار عالی است. لطفا نحوه ی پی بردن هر دانشمند به نظریاتش را هم مطرح کنید برای مثال نیلز بور با چه سلسله از آزمایشاتی مدل اتمی خود را مطرح کرد؟

  23. سلام میشه تفاوت مدل کوانتومی اتم را با کوانتومی بودن دادوستد انرژی بگید چون توضیحش یکسان هردو مقدار انرژی بابسته های معین ومشخصی جذب ونشر می کنند میشود لطفا برام توضیح دهید
    متشکرم

  24. با سلام و تشکر از مطالب علمی خوبتون. بنده ارشد شیمی فیزیک هستم و پایان نامم شیمی محاسباتی بود. از مطالبتون استفاده کردم. بنظرم تا جائیکه میتونید و امکانشو دارید مطالب پیشرفته تر در این موضوعات رو هم بگذارید تا هرکسی تونست و مطالب براش قابل فهم بود استفاده کنه.ممنون

  25. خیلی از شما متشکرم بی نظیر هستید گروهی که دارید معرکه هست براتون آرزوی بهترین ها رو دارم بسیار عالیییییییییییی

  26. سلام ناهید مهربان
    برات کلی انرژی های خوب و قشنگ میفرستم که همچین سایتی داری و فیزیک رو با زبانی ساده و قشنگ برایمان دویت داشتنی میکنی مثل خودت.
    دوستت دارم از دور
    الناز

  27. سلام
    خسته نباشید
    ببخشید چرا اگر فوتون ها بوزون نبودن لیزر نداشتیم
    و سوال دومم اینکه چیزی که باعث گسیل خودبه خودی میشه اختلالات خلا هست منظورش اینه که که خلا داری انرژی الکترمغناطیسی هست؟منبع این انرژی خلا از کجا هست؟
    ممنون میشم جواب بدین
    با تشکر👩‍🎓

ارسال نظر